Lawenda
Lawenda (Lavandula L.) jest rodzajem z rodziny wargowych, liczącym około 48 polimorficznych gatunków krzewów i półkrzewów występujących na południu Europy i w Azji. W ZSRR uprawia się głównie lawendę wąskolistną.
Już w XII w. uważano lawen¬dę wąskolistną za roślinę leczni¬czą i stosowano w krajach śród¬ziemnomorskich jako środek po¬budzający, żółciopędny, narko¬tyczny i a ntyseptyczny przy drgawkach, biciu serca, neura¬stenii, omdleniach, bezsenności i nieżytach żołądka.
Lawenda wąskolistna jest wiecznie zielonym, silnie rozga¬łęzionym półkrzewem wysokości 40—75 cm, rosnącym dziko w zachodnich rejonach basenu śródziemnomorskiego po Dalmację i Grecję. W ZSRR uprawia się ją na Krymie (od 1916 r.), w Moł¬dawii i Kraju Krasnodarskim. System korzeniowy jest wiązko- waty, zdrewniały. Krzew składa się z wielu pędów. Liście są naprzeciwległe, siedzące, równowąskie, o podwiniętym brzegu. Kwiaty nieduże, pachnące, ciemnoniebieskie, błękitne lub fiole¬towe, zebrane w nibyokółki osadzone w odstępach na szczycie łodygi. Zapylanie obcym pyłkiem przez pszczoły. Kwitnienie od czerwca do sierpnia.
W optymalnych warunkach uprawy lawenda rośnie i kwitnie w ciągu 15—20 (zwykle 7—8) lat. Olejek lawendowy pozyskiwany z kwiatów (wydajność 4—5%) stosowany jest w perfumerii, przy produkcji mydlą, ceramiki, porcelany i lakierów. Zawiera cyneol, geraniol, borneol, linalol i in. Roztwór olejku eterycznego przy¬spiesza gojenie się ran bez dużych blizn.
Kwiaty lawendy działają przeciwskurczowo i antyseptycznie; stosowane są w postaci suszonej przeciw wszom, do aromatyzo¬wania pościeli i kąpieli oraz zabezpieczania tkanin przed molami. Spiritus Lavandulae używany jest do wcierań w bólach miꜬniowych, stawowych i zapaleniu korzonków nerwowych. W lecz¬nictwie ludowym olejek lawendowy używany jest jako środek przeciwbólowy i uspokajający przy newralgii i paraliżu. Wciera się go w miejsca stłuczone, miejsca zwichnięcia i dotknięte para¬liżem.
W Bułgarii olejek lawendowy znajduje zastosowanie w stoma-
tologii i do inhalacji przy nieżycie nosa, zapaleniu krtani i zapa¬leniu płuc.
Lawendę rozmnaża się głównie za pomocą sadzonkowania we wrześniu lub wczesną wiosną. Przed sadzeniem stosuje się 40— —60 t obornika na 1 ha, a od drugiego roku — nawozy organiczne i mineralne. Rozstawa sadzenia 50X100 cm. Pielęgnowanie polega na spulchnianiu międzyrzędzi. Normalny plon (3—3,5 t świeżych kwiatostanów z 1 ha) uzyskuje się w 3—4 roku życia roślin. Kwia-tostany ścina się po upływie 1—1,5 tygodnia od rozwinięcia się pierwszych kwiatów; z surowca natychmiast pozyskuje się olejek.
